پس مقصود از توبه ی نصوح چیست؟ نصوح از ماده ی «نصح» است. نصح یعنی
خیرخواهی خالصانه. ناصح را كه ناصح می گویند به اعتبار این است كه خیرخواه
خالصانه و مخلصانه است. توبه ی نصوح یعنی توبه ی خالصانه و مخلصانه، توبه ای كه تا
آن عمق روح انسان توبه كند. پیغمبر فرمود مقصود از توبه ی نصوح توبه ی غیرقابل
بازگشت است، توبه ای كه دوباره انسان را به گناه برنگرداند. تشبیه خوبی فرمود:
توبه ی غیرقابل بازگشت، مثل شیری كه از پستان یك حیوان بیرون می آید. آیا شیری
كه از پستان حیوان درآمد دوباره بازگشت به پستان می كند؟ از گناه آنچنان بیرون
بیایید كه شیر از پستان بیرون می آید، یعنی دیگر برگشتن نباشد. این را می گویند
توبه ی نصوح.
امیرالمؤمنین توبه ی نصوح را در نهج البلاغه به این صورت بیان كرده، فرموده
است شش پایه دارد: پشیمانی شدید از گذشته، تصمیم اكید نسبت به آینده، حقوق
خدا و حقوق مردم در گذشته را ادا كردن؛ هر چه حقی از خدا فوت شده، نمازی،
روزه ای، حجّی فوت شده است، حقوق الهی را انجام دادن؛ حقوق مردم را ادا كردن،
اگر دیونی از مردم هست، هر نوع دینی، غیبتی از كسی كرده ای، اینها را به هر شكلی
كه برایت ممكن است صاف كنی، دیْنی كه باید بدهی بدهی، اگر نمی توانی بدهی
لااقل رضایت مردم را به دست بیاوری؛ غیبت اشخاص را كرده ای، رضایتشان را به
دست بیاوری؛ اگر مرده و رفته اند، به جای آن برای آنها طلب مغفرت [كنی. ] . . .
[1]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 469
[1] . [چند جمله ای از آخر این جلسه روی نوار ضبط نشده است. ]