در جزوه ی دوم اصول مقدماتی ژرژ پولیتسر، صفحه ی 40 و 41 پس
از توضیح فرق تغییر مكانیكی (مثل تراشیده شدن مداد) و حركت
دینامیكی (مثل رسیده شدن سیب) و این كه حركت آنگاه دیالكتیكی
است كه دینامیكی باشد نه مكانیكی، به مسئله ی اجتماع و تاریخ اشاره
می كند و می گوید:
اگر زمین و بشر پایدار باشند، جامعه ی سرمایه داری جایش را به
جامعه ی سوسیالیستی خواهد داد (به طور دینامیك و
دیالكتیكی)
[1]، سپس جهان كمونیستی به وجود خواهد آمد.
این تحولات دیالكتیكی است. اما اگر كره ی زمین از هم بپاشد،
جامعه ی سرمایه داری از بین خواهد رفت اما به طور مكانیكی. . .
هرگاه مقررات طبیعی نباشد، مكانیكی (ماشینی)
[2]است و
هرگاه با اختیار
[3]همساز باشد یعنی از محیط طبیعی خود ناشی
شود «اتودینامیك» خواهد بود. دیسیپلین و قواعد مكانیكی از
جلد دهم . ج1، ص: 589
خارج تحمیل می شود. از این قبیل است قواعد و مقرراتی كه به
وسیله ی رؤسا برقرار می شود و به وسیله ی فرماندهان به موقع اجرا
گذاشته می شود. قواعد غیر مكانیكی یعنی مقررات
اتودینامیك به هیچ وجه تابع خواست و اختیار تأسیسات
نمی باشد.
جلد دهم . ج1، ص: 590
جلد دهم . ج1، ص: 591
[1] . [عبارت داخل پرانتز ظاهراً از استاد شهید است. ]
[2] . [عبارت داخل پرانتز ظاهراً از استاد شهید است. ]